De reden dat deze nieuwsbrief later dan ooit verschijnt ligt in het feit dat ik urenlang lang heb zitten rekenen, want ik vertrouwde mijn rekensommen niet. De hond uitgelaten en toen nog een keer alles uitgerekend. Maar het resultaat blijft hetzelfde: wie vorig jaar de grootste tech-aandelen kocht, deed het qua rendement (+ 34%) slechter dan degene die focuste op AI-aandelen (96% stijging). Toch blijven zelfs AI-aandelen, al kies je de best presterende, ver achter bij de grote winnaar over het afgelopen jaar: crypto. En dan hadden we niet eens kritisch hoeven kiezen. Wie eind mei 2023 de negen grootste crypto tokens kocht, zou nu een rendement hebben behaald van 189%.
Mijn Spotlight 9, bestaand uit de grootste techaandelen en twee leidende cryptos, Bitcoin en Ethereum: gemiddeld +71% in het laatste jaar
Nvidia: technisch wonder en beursmirakel
Exact een jaar geleden schreef ik voor het eerst over Nvidia, dat toen 64% omzetstijging boekte ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 2022. Nvidia presenteerde deze week jubelende kwartaalcijfers, met een omzetstijging van 262% en een oogverblindende winststijging van 462%. Het leek me een goed moment om Nvidia te vergelijken met andere techaandelen, AI-bedrijven en de grootste cryptos.
Wie met een nog iets langere lens naar Nvidia kijkt, bijvoorbeeld naar het aandeel sinds de beursgang van Nvidia begin 1999, zal net als ik verbluft zijn dat de aandelen zijn gestegen van een gesplitste prijs van $0,25 naar meer dan $939, wat een onvoorstelbare winst van 375.500% vertegenwoordigt. Driehonderdvijfenzeventigduizend procent. En een half.
Veel beleggers vonden Nvidia vorig jaar overgewaardeerd, met koerswinst-verhoudingen boven de zestig. De meeste techbeleggers hebben ook weinig op met crypto. Dus het vermoeden is dat heel weinig beleggers ‘mijn’ Spotlight 9 hebben gevolgd. Toegegeven: ik zelf ook niet! De deze week aangekondigde 10 for 1 stock split (1 kopen, 10 aandelen krijgen) maakt het aandeel NVDA veel toegankelijker voor kleine beleggers.
Haal je Nvidia, Bitcoin en Ethereum weg uit mijn (uiteraard zeer arbitraire) Spotlight 9, dan is het rendement van Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft en Tesla slechts 34%. Veel zogenaamde insiders hebben het vaak over FAANG (Facebook/Meta, Apple, Amazon, Netflix en Google/Alphabet), maar ik begrijp werkelijk niet waarom Netflix wel in dat zogenaamde mandje digitale marktleiders staat en Microsoft niet? Het is het grootste bedrijf ter wereld in marktwaarde en ook nog eens 49% aandeelhouder in OpenAI.
Ik dwaal af. De 34% koerswinst van Spotlight 9 aandelen zonder Nvidia, Bitcoin en Ethereum is uiteraard helemaal niet verkeerd. Maar wie gewoon een S&P 500 tracker had gekocht, maakte ook een zeer fijne 26.14% winst. Met lagere kosten en minder gedoe.
Het mandje aandelen dat ik heb samengesteld als ‘AI-aandelen’: 96.33% rendement in het laatste jaar
AI-aandelen verslaan Big Tech
Begin dit jaar probeerde ik met de AI Spotlight 9 een soort tegenhanger van Big Tech te maken, om hun prestaties snel te kunnen vergelijken. Alleen: Nvidia en Microsoft zijn de grootste spelers in AI en horen dus ook in de AI Spotlight 9, naast AMD, Broadcom, Crowdstrike, Gigabyte, Palantir, Snowflake en Super Micro.
Het is opvallend dat Super Micro het met liefst 303% koerswinst beter heeft gedaan dan Nvidia, met ‘slechts’ 173%. Simpelweg omdat Super Micro ondergewaardeerd was, onbekender en nu waarschijnlijk een tikje is overgewaardeerd.
Hoe heet de markt voor AI-bedrijven is, blijkt wel uit het feit dat wie op 1 januari dit mandje kocht van negen zeer subjectief door mij gekozen aandelen, die naar mijn mening profiteren van de AI-golf, liefst 64% rendement zou hebben geboekt. (Ik weet dat in elk geval één lezer het hele maandje heeft gekocht, maar opnieuw: zelf ben ik het niet.)
Om deze 64% in perspectief te plaatsen: dat is een rendement binnen vijf maanden, ten opzichte van 34% in een geheel jaar van de Big Tech aandelen in mijn ‘ouderwetse’ Spotlight 9: Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft en Tesla.
Niet AI, maar crypto eats the world
Heel even voelde ik me daarom slim, tot ik begon aan het derde ‘mandje’: crypto. Het blijkt het oude liedje. Als je poker speelt en je weet niet wie de sufferd aan tafel is, dan ben je het zelf. Let op:
De negen grootste cryptos gemeten naar marktwaarde in het laatste jaar: +189% en Solana als uitschieter met 750% stijging.
Dit zijn de prestaties van de negen grootste cryptocurrencies, gemeten naar marktwaarde, in de laatste 365 dagen. Toegegeven: het helpt dat deze meting plaatsvindt binnen 48 uur na de onverwachte goedkeuring van een Ethereum ETF door de Amerikaanse monetaire waakhonden, waarna de koersen opveerden.
Maar zelfs zonder deze recente wind in de rug is de cryptomarkt het laatste jaar enorm gestegen. De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik het niet zag aankomen. Maar al dat lezen van white papers, jaarverslagen, interviews met topmensen en klanten ten spijt; ik had gewoon een mandje met de tien grootste cryptos moeten kopen en 189% koerswinst gemaakt zonder te hoeven nadenken. Let vooral op Solana, dat 750% steeg in een jaar!
Biden staakt strijd tegen crypto
De cryptomarkt heeft van alle kanten de wind mee. De rente doet niets geks en Donald Trump heeft al aangekondigd dat onder zijn bewind de cryptomarkt geen strobreed in de weg zal worden gelegd, tot grote irritatie van het Democratische kamp.
Het probleem voor de Democraten is dat de voortdurende tegenwerking van de cryptomarkt geen stemmen oplevert, maar wel stemmen kost. Politiek is dat een nutteloze strategie. Biden gaat dus geheid inbinden en de plotselinge goedkeuring van een Ethereum ETF kan niet los worden gezien van de nieuwe politieke windrichting.
Intussen blijft wel de vraag welke toepassingen daadwerkelijk innovatief zijn en enig nut hebben. Web3 games krijgen nog steeds veel aandacht, maar verkeren nog altijd in incubatiefase.
Wie zich verdiept in de ontwikkelingen in blockchain komt vaak de term RWAs tegen: Real World Assets, waar BlackRock grote belangstelling voor lijkt te hebben. Denk daarbij aan het tokenizen van bijvoorbeeld obligaties, vastgoed of, zoals het Tracer-project beoogt: carbon removal credits.
Afgelopen donderdag sprak ik met Chief Business Officer Gert-Jan Lasterie en Chief Technology Officer Philippe Tarbouriech in een webinar van ongeveer 45 minuten, dat hier is terug te zien.
Magie van Apple: omzet daalt, winstmarge stijgt, aandeel wint
“De rijen bij de flag ship store van Apple in Union Square en andere vestigingen over de hele wereld waren vroeger eindeloos lang, met hordes enthousiaste klanten die dagenlang kampeerden om als een van de eersten de nieuwste producten in handen te krijgen. Tien jaar geleden leek de Apple-hype onstuitbaar toen het bedrijf een gestage stroom hebbedingetjes onthulde.
Vandaag staat Apple echter op een kruispunt. Terwijl het in Cupertino, Californië gevestigde bedrijf worstelt om het enthousiasme van consumenten voor zijn producten van het afgelopen decennium nieuw leven in te blazen, meldde Apple zijn grootste kwartaalomzetdaling in meer dan een jaar.”
Zowel Reuters als de Washington Post wringen zich in bochten om toe te lichten hoe het kan dat het aandeel Apple steeg, nadat bij de kwartaalcijfers werd bekend gemaakt dat de omzet opnieuw was gedaald; met vier procent zelfs ten opzichte van een jaar eerder, tot $90.75 miljard. De nettowinst daalde echter slechts met twee procent, tot $23.64 miljard. Analisten leidden hieruit af dat Apple verhoogde winstgevendheid komt omdat het bedrijf efficiënter is geworden. Toch is de vraag voor Apple: ‘What’s next?’
Crypto krabbelt overeind
In bovenstaande grafiek lijkt Bitcoin te ontbreken, maar de koerswijziging was minder dan een procent en dat is voor het blote oog niet waarneembaar. Ethereum daalde harder, maar over de gehele week bezien zullen crypto-enthousiastelingen verheugd zijn dat Bitcoin weer klom naar boven de $60.000 en Ethereum opkrabbelde tot boven de $3.000.
Sommige technisch analisten zijn ervan overtuigd dat altcoin-seizoen aanstaande is, maar minder optimistische zielen maken zich zorgen over de poging van de Amerikaanse SEC waarin wordt getracht om Ethereum te classificeren als een security, een belegging. Dat is onzin, maar daarover later meer in de podcast, die gepland staat voor lancering in juni.
Mammoth in IJsland: een voorbeeld van direct air capture (DAC) en koolstofopslag
Decarbonisatie, het verwijderen van koolstof, is uitgegroeid tot een kritiek instrument in de strijd tegen klimaatverandering, maar het lijkt ook veelbelovend als middel voor wereldwijde economische versnelling.
Als dat niet klinkt als een zin die ik vlot uit mijn toetsenbord laat rollen, dan klopt dat: het is een citaat uit het uitstekende rapport van McKinsey: ‘Carbon removals: how to scale a new gigaton industry.’ Dit rapport uit december vorig jaar had ik gemist, tot ik afgelopen week deze fascinerende podcast van McKinsey-mensen beluisterde en zocht naar meer informatie.
McKinsey focust op CO2 verwijdering
De altijd kritische McKinseyianen vinden vast dat ik hun onderzoek tekort doe in mijn samenvatting, maar uit hun rapport en de podcast kunnen een paar conclusies worden getrokken:
Koolstofkredieten spelen een cruciale rol bij het behalen van de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs (COP21). Koolstofkredieten stellen bedrijven in staat hun uitstoot te compenseren en klimaatneutraliteit te bereiken. Voor elke ton CO2 die een bedrijf reduceert of voorkomt, kan een krediet worden uitgegeven dat verhandeld wordt op de koolstofmarkt. Dit stimuleert innovatie en groene technologieën.
Er is grote twijfel over de kwaliteit van veel van de huidige koolstofkredieten, met name van het type oerbos waarbij credits worden uitgegeven voor het niet omhakken van bomen die er al jarenlang staan.
Op technologie gebaseerde verwijderings-methoden worden steeds belangrijker en zelfs goedkoper, dan natuurlijke oplossingen zoals herbebossing.
De capaciteit voor CO2-verwijdering (CDR genoemd, voor carbon dioxide removal) is nog ver van de benodigde gigaton-schaal om rond 2050 een CO2 neutrale wereld te bereiken.
Er is behoefte aan meer transparantie bij het verifiëren van de echtheid en duur van CO2-verwijdering, het vergroten van de liquiditeit voor efficiëntere handel, en het standaardiseren van kwaliteits- en validatieprocessen over verschillende markten. Het aanpakken van deze problemen zal de integriteit van carbon credits vergroten, scepsis verminderen en de markt vergroten.
McKinsey zou McKinsey niet zijn, als het rapport dat ze produceren niet een gigantische markt zou betreffen: en jawel, volgens de kritische McKinsey-geesten wordt deze CDR markt van technologie die CO2 verwijdert, liefst $1.2 biljoen groot: twaalfduizend miljard. In 2050 weliswaar, maar ik houd ze eraan.
De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik zo opgetogen ben over het rapport en de podcast van McKinsey, omdat ik een project steun dat precies de geïdentificeerde problemen aanpakt en helpt een markt te ontwikkelen die volgens McKinsey dus tot een nieuwe gigaton-industrie uitgroeit: Tracer.
Tracer is het antwoord op de vraag: hoe schaal je de carbon credit markt van klein, ondoorzichtig en zonder liquiditeit, naar enorm, transparant en liquide? Dat is bijzonder, want tot nu toe zijn de oplossingen namelijk óf liquide óf transparant. Óf efficiënt óf betrouwbaar.
Tracer lost dat op met de elegantie van één smart contract, waarbinnen – dat moet gezegd – wel het maximale wordt gehaald uit wat er momenteel mogelijk is qua smart contracts. Voor de liefhebbers: de “secret sauce” is de combinatie van een fungible en een non-fungible token in hetzelfde smart contract waardoor het mogelijk wordt om kopers één portfolio te bieden met meerdere projecten als bron van de koolstofkredieten.
Vergelijk het met een ‘mandje’ aandelen bij fondsbeleggers. Op die manier carbon credits kopen van verschillende bronnen was tot dusver niet mogelijk, wat deze markt een hel maakte voor bedrijven die grote hoeveelheden credits inkopen.
Persistentie is de sleutel
Zo verzuchtte vorige week tijdens de GenZero Summit in Singapore de Chief Impact Officer van Salesforce, Suzanne DiBianca, dat ze bij aankoop van carbon credits voor miljoenen dollars als documentatie ‘een paar PDF-jes en met wat geluk nog een Excel-spreadsheet’ ontvangt. Alsof het 1998 is, maar dan in een miljardenmarkt!
Het bijzondere aan Tracer vind ik dat het grote kopers zoals Salesforce een oplossing biedt die juist wel de gevraagde volledige transparantie levert, door middel van een beoordelingsmodel gebaseerd op ‘persistentie‘; daarmee wordt gedoeld op de duur van de verwijdering van de koolstof. Door die persistentie als belangrijkste factor te kiezen – want sommige projecten zorgen voor verwijdering van honderd jaar en anderen van tienduizend jaar – wordt er ook gelijk voor gezorgd dat grote hoeveelheden CO2-verwijderingscredits makkelijk vergelijkbaar en dus verhandelbaar zijn.
Combineer dat met een makkelijk te begrijpen business model om het ecosysteem uit te bouwen (een percentage van het aantal gecreëerde carbon removal credits bij gebruik van het smart contract) en houders van de TRCR governance-token te belonen voor hun bijdragen, en je hebt een propositie waar ik wel van opknap.
Mij wel bellen
Ik deel dit niet alleen omdat het zelden voorkomt dat ik het zo hartgrondig eens ben met de McKinsey-mensen, die vaak enorm uitblinken in achteraf de toekomst goed voorspellen. Ik bedoel: zoek maar een McKinsey rapport uit pakweg 1994 waarin de doorbraak van het internet wordt voorspeld… precies. Maar ik dwaal af.
Want ik deel deze informatie vandaag omdat Tracer de mogelijkheid biedt om voor 31 mei tegen een early movers-fee mee te doen, dat is blijkbaar blockchain speak voor ‘zacht-prijsje-als-je-snel-bent-vriend’, voordat de public sale deze zomer start.
De eerste informatie over hoe je kunt mee doen met Tracer staat hier in het Nederlands en hier in het Engels. Ik ken het internationale team, dat onder aanvoering staat van Chief Business Officer Gert-Jan Lasterie (Flabber, Coolblue, Mediahuis en auteur van dit standaardwerk over cryptovaluta) en verder bestaat uit specialisten uit de VS, Frankrijk, Singapore en Taiwan.
Schroom niet om contact met mij op te nemen, want al ben ik geen expert in deze materie, ik licht graag toe waarom ik Tracer zo fanatiek ondersteun en mensen uitnodig hetzelfde te doen.
Deze week vonden twee schijnbaar onvergelijkbare congressen plaats: het Singaporese staatsfonds Temasek organiseerde EcoSperity in Singapore en in het verzonken Dubai werd Token 2049 gehouden, het halfjaarlijkse feestje van de cryptofans. In Dubai ging het vooral over Bitcoin en in Singapore over koolstofkredieten, carbon credits. Twee ondoorzichtige, matig gereguleerde markten die vanwege hun onmiskenbare nut toch miljarden van investeerders aantrekken.
De week van de Bitcoin-halving tijdens de GenZero klimaatconferentie
Zelf was ik in Singapore bij de Climate Summit 2024, onderdeel van EcoSperity, georganiseerd door Temasek-dochter GenZero, dat met vijf miljard dollar probeert investeringen te doen die klimaatverandering tegengaan. Het ging bij deze klimaatconferentie afgelopen week vaak over de twijfel die in de ‘climate tech-sector‘ is ontstaan over de kwaliteit van carbon credits sinds The Guardian en Die Zeit er vorig jaar vernietigende artikelen over publiceerden.
In plaats van fossiele brandstoffen uit te faseren, zijn er jaren verloren gegaan en is enorm veel geïnvesteerd in de vage koolstofcompensatieschema’s die koolstof verhandelen, beperken en opvangen, zonder de CO2-uitstoot die zorgt voor de klimaatopwarming daadwerkelijk te verminderen.
De vrijwillige markt voor carbon credits (voluntary carbon market, VCM) is naar schatting zo’n twee miljard dollar per jaar groot en bestaat uit een complex netwerk van ontwikkelaars, registers, handelaren, makelaars en investeerders, waardoor het lastig is om de effectiviteit van compensatieprojecten vast te stellen.
Een dor park verwijdert geen CO2
Eerder trok komiek John Oliver, de Engelstalige tegenhanger van Arjen Lubach maar dan met slechter haar, in zijn show Last Week Tonight fors van leer tegen de luchtfietserij in carbon credits die vooral was ontstaan na COP21, de klimaatconferentie in Parijs. Daar spraken in 2015 bijna tweehonderd landen af dat carbon credits het belangrijkste instrument zijn om de opwarming van de aarde te beperken tot anderhalve graad.
Ik was een aantal dagen aanwezig bij COP21 in Parijs en heb toen uren geluisterd naar experts die uitlegden hoe het ‘beperk en verhandel’-systeem zou gaan leiden tot minder CO2-uitstoot, maar begreep er weinig van. Helaas terecht, want uit onderzoek blijkt dat bosbouwcompensatieprojecten, goedgekeurd door ‘s werelds grootste certificeringsinstanties en gebruikt door Disney, Shell, Gucci en andere grote bedrijven, grotendeels waardeloos zijn en de opwarming van de aarde zelfs kunnen verergeren.
De recente kritische mediageluiden hebben veel effect gehad, want de tijd dat een leipe dictator een dor park kon aanwijzen waarvan vervolgens de niet bestaande carbon credits meerdere keren werden verkocht aan bijvoorbeeld een niets vermoedende Europese boerenleenbank, waarna de bomen alsnog werden gekapt en het hout verkocht, lijkt voorgoed voorbij.
Er heerst brede consensus dat compensaties uitsluitend emissies moeten compenseren die onmogelijk te vermijden zijn. De focus moet echter liggen op manieren om CO2 blijvend uit de atmosfeer te halen, want alleen beperking van uitstoot is niet genoeg. Projecten die CO2 permanent verwijderen leveren geen carbon credits op, maar de veel relevantere carbon removal credits.
Juist door het ontstaan van carbon removal credits is de verwachting van onder andere Morgan Stanley dat de markt van carbon credits in 2030 zal zijn vervijftigvoudigd naar honderd miljard dollar. De gedachte is simpel: koolstof wordt steeds duurder, want fiscaal zwaarder belast, hetgeen in combinatie met hogere kwaliteit carbon removal credits zal leiden tot veel meer vraag tegen een hogere prijs, die wordt opgelegd door overheden.
Met excuses voor alle afkortingen, want mensen in deze tak van sport zeggen liefst dat hun lupa in de liboza zit in plaats van lunchpakket in de linkerbovenzak, maar goede voorbeelden van carbon removal projecten zijn:
Bio-energie met afvang en opslag van koolstof (BECCS): Deze technologie vangt CO2-uitstoot van biomassacentrales af en slaat deze ondergronds op.
Directe Luchtcaptatie (DAC): Dit zijn technologieën die koolstofdioxide rechtstreeks uit de lucht afvangen. De opgevangen koolstof kan vervolgens ondergronds worden opgeslagen of worden gebruikt voor de productie van koolstofarme brandstoffen.
Oceaan fertilisatie, of oceanische bemesting (OF): Oceanische bemesting omvat het toevoegen van voedingsstoffen, meestal ijzer, aan de oceaan met het doel de groei van fytoplankton te stimuleren; en voor wie net als ik niet geheel thuis is in de magische wereld van fytoplankton, dat zijn microscopische zeeplanten die koolstofdioxide opnemen door fotosynthese. Wanneer dit fytoplankton sterft en naar de oceaanbodem zinkt, kan het de vastgelegde koolstof meedragen en deze voor lange perioden opslaan.
Hoewel er nog meer onderzoek moet worden gedaan naar mogelijke lange termijn effecten van oceaan fertilisatie, lijkt dit een zeer goedkope en effectieve manier om koolstof te verwijderen en klimaatopwarming tegen te gaan.
Voor wie meer wil weten over de noodzaak van carbon credits en de problematiek rond de kwaliteit ervan, heb ik dit artikel geschreven met korte samenvattingen van zeven relevante publicaties van ondermeer Morgan Stanley, Harvard Business Review en S&P Global.)
Bron: IEA
Hoe realiseren en financieren we CO2 opvang?
Bedrijven richten zich, met het naderen van hun streefdata voor ‘net zero’-emissies, steeds meer op carbon credits om hun doelstellingen te behalen. Op dit moment is de markt voor carbon credits met eerder genoemde twee miljard dollar wereldwijd echter veel te klein om de volledige impact van bedrijven op het milieu te verkleinen.
Het kwam in eerste instantie vreemd over dat juist Sharp, die de miljarden beheert van twee van ‘s werelds grootste investeerders, een oproep doet aan andere bedrijven om ontwikkelaars van klimaattechnologie te financieren. Maar ze had een punt, dat werd geïllustreerd door Henrik Wareborn van het duurzame brandstoffentechnologiebedrijf Velocys.
Wareborn sloot een liefst 15-jarige afnameovereenkomst met Southwest Airlines. Deze overeenkomst werd al in november 2021 getekend, jaren voordat Velocys’ bioraffinaderij commercieel brandstof gaat leveren. Southwest Airlines financiert dus feitelijk de creatie van klimaat-technologie die het zelf gaat gebruiken.
Sharp noemde als tweede voorbeeld een miljardenlening van het Amerikaanse Department of Energy aan Monolith, een bedrijf in schone waterstof en materialen dat door Decarbonization Partners werd gefinancierd. Met dit geld kon Monolith zijn productiefaciliteiten in Nebraska uitbreiden en Michelin en Goodyear, twee van ‘s werelds grootste bandenfabrikanten, als klanten verwelkomen.
“Dit is een voorbeeld van hoe bedrijven ook een rol kunnen spelen, niet door het project zelf te financieren, maar door het project veiliger en investeerbaarder te maken via dit soort afname-overeenkomsten.” aldus Sharp. Investeerders zullen immers sneller investeren in een startup die al omzetgaranties heeft van multinationals.
Tesla haalde in 2023 1.8 miljard dollar omzet uit carbon credits
De Amerikaanse giganten Apple, Tesla en Salesforce lopen ieder op eigen manier voorop bij het gebruik van carbon credits. Apple maakte door gebruik van carbon credits de Apple Watch het eerste ‘carbon neutrale’-product.
Tesla haalde bijna 1.8 miljard dollar omzet uit carbon credits in 2023
Tesla verkoopt zelfs carbon credits, vorig jaar voor een recordbedrag van liefst 1.8 miljard waarmee de totale omzet die Tesla sinds 2009 behaalde uit carbon credits uitkwam op bijna negen miljard dollar.
Tot mijn ontzetting bekende Salesforce’s Chief Impact Officer Suzanne DiBianca dinsdag tijdens de Climate Summit dat de markt van carbon credits nog zo in de kinderschoenen staat, dat het bedrijf na aankoop van carbon credits als transactiebewijs PDF-jes ontvangt met als het meezit nog een paar spreadsheets. Hierbij gebruikt elk register (zoals Verra, Gold Standard of American Carbon Registry) ook nog eens een eigen classificatiesysteem van carbon credits, waardoor standaardisering en vergelijking moeilijk, zo niet onmogelijk wordt.
Drie aanbevelingen uit Oxford
Een multidisciplinair team van de universiteit van Oxford publiceerde onlangs een vernieuwde versie van hun carbon credit handleiding voor bedrijven, genaamd de Oxford Offsetting Principles ‘flagship guidance’ – duidelijk geen tips van de LTS Zwak- en Wisselstroom uit Lutjebroek.
Geef prioriteit aan het verminderen van uw directe en indirecte emissies: verminder de noodzaak tot compensatie.
Zorg voor de integriteit van koolstofcredits: credits moeten worden gemeten, gerapporteerd, geverifieerd en correct worden verantwoord. Investeringen die credits genereren, moeten aantoonbaar leiden tot additionele resultaten die niet zouden zijn gerealiseerd zonder die investering, een laag risico op terugval hebben en negatieve impact op mens en milieu vermijden.
Zorg voor transparantie – Maak uw huidige emissies, boekhoud- en verificatiepraktijken, doelstellingen en transitieplannen om netto-nul te bereiken openbaar, evenals het type credits dat u gebruikt, uw selectieproces en de verificatieprocessen die aan de credits zijn gekoppeld.
Je voelt het al aankomen: er is voorzover mij bekend vrijwel geen bedrijf in de wereld dat zich aan deze aanbevelingen houdt. Juist het openbaar maken, de derde aanbeveling, zou wettelijk vereist moeten worden, net zoals jaarcijfers moeten worden gepubliceerd.
Een wereld te winnen voor blockchain
Uiteraard moeten bedrijven zelf zorgdragen voor het verminderen van hun emissies. Maar juist bij het vastleggen, rapporteren en verantwoorden kunnen de transparantie en ‘onveranderlijkheid’ (immutability in blockchainspeak) van blockchain van cruciale waarde zijn voor het gehele carbon ecosysteem.
Het belangrijkste is dat de bron, de ‘veroorzaker’ van de CO2 verwijdering, helder zichtbaar is en de verwijdering permanent is. Door het juiste gebruik van blockchaintechnologie kan een markt ontstaan waarbij, om een eerder genoemd voorbeeld aan te halen, luchtvaartmaatschappijen de ontwikkeling van sustainable aviation fuel (SAF) voorfinancieren, zoals Velocys wordt betaald door Southwest Airlines. Dan hoeven overheden niet in te springen en alleen de druk opvoeren door belasting op koolstofuitstoot te verhogen.
Crypto ontmoet klimaat
Recent werd de VN-klimaatconferentie COP28 gehouden in Dubai, waar deze week crypto-congres Token 2049 plaatsvond. Terwijl tegelijkertijd de Ecosperity Week in het iconische Marina Bay Sands in Singapore werd georganiseerd, waar in september, niet geheel toevallig vlak voor de Formule 1 race, de Aziatische editie van Token 2049 wordt gehouden. Wellicht onderstreept het feit dat crypto-events plaatsvinden op dezelfde plek als klimaatconferenties, dat het niet zulke verschillende werelden zijn als vaak wordt gedacht.
Klimaat speelde overigens een grote rol tijdens de dagen voorafgaand aan Token 2049, toen aanhoudende regenbuien in de Golfregio zorgden voor enorme overstromingen in Dubai en het luchtverkeer grote problemen ondervond. Ook de voorbereidingen op Token 2049 vielen letterlijk in het water met overstroomde beursstands, maar het evenement vond zonder verdere grote problemen plaats.
Symbolisch halving moment
Het was bijna symbolisch dat de meest recente Bitcoin halving vrijdag plaatsvond tijdens Token 2049. Het Zeeuws-Turkse crypto-icoon Meltem Demirors legde op CNBC uit waarom de halving belangrijk is.
Terwijl de aandacht bij de halving uiteraard gericht is op de verwachte prijsstijging van Bitcoin, die al spectaculair was sinds de Bitcoin ETF’s ruim tien miljard dollar van beleggers aantrokken dit jaar, heeft de halving ook een interessant ‘energie-effect’.
Doordat de miners van Bitcoin na de halving minder verdienen, zal opnieuw sterk worden gekeken naar de kosten. Hierdoor is de verwachting, aldus Demirors, dat miners op zoek zullen gaan naar lagere energiekosten, naar meer duurzame energie en tevens hun machines zullen aanzetten tijdens daluren op het energienetwerk. Hopelijk wordt daarmee de CO2 uitstoot van Bitcoin verminderd.
Demirors wijst erop dat het ongebruikelijk is dat Bitcoin een nieuw hoogtepunt bereikte in maart, vlak voor de Bitcoin-halving, terwijl bij de laatste twee halvings het nieuwe hoogtepunt van Bitcoin negen tot twaalf maanden na de halving werd bereikt. Daarom betwijfelt ze of Bitcoin, zoals velen verwachten, snel door zal stijgen naar een nieuwe recordkoers richting de honderdduizend dollar.
Van iets grotere afstand bezien is het belangrijk om de bewegingen van het hele grote geld te volgen. Dan valt op dat BlackRock, ‘s werelds grootste investeerder met tien biljoen (tienduizend miljard) dollar belegd vermogen, heel actief is geworden op beide markten: Bitcoin en carbon removal technologie.
Welkom bij de vijftigste editie van deze nieuwsbrief, waarin ik geheel indachtig de Koot en Bie-klassieker ‘maar genoeg over mezelf, wat vind jij van mijn haar?’ uitgebreid wilde terugblikken, navelstaren en vooruitblikken. Toen drukte er een ayatollah op een paar knoppen, waardoor zelfs de aankondiging van mijn nieuwe podcast moet wijken voor de gevolgen van wereldnieuws. Want als er iets is waar ik in uitblink, dan is het wel bescheidenheid.
Oorspronkelijk wilde ik het deze vijftigste editie vooral hebben over de definitieve doorbraak van crypto, hetgeen licht ironisch is omdat na de Iraanse aanval op Israël juist Bitcoin en Ethereum de grootste daling in een jaar beleven.
Iron Dome redt de markten
Cryptohandel stopt nooit dus terwijl Wall Street weekend viert, kelderen BTC en ETH
In bovenstaande koersgrafiek van de laatste vijf dagen valt de daling van de cryptos vooral op, omdat het aandeel Microsoft en de S&P 500, die ik er ter vergelijking in heb opgenomen, sinds vrijdag stilstaan. De kans is groot dat wanneer Wall Street morgen opent, de markt over de eerste schrik heen is en de aandelenmarkten minder zullen dalen dan de cryptomarkt dit weekend. Ook omdat Israëls Iron Dome goed stand houdt, zoals Wired uitlegt.
Als de Iraanse leiders het verfoeide westen harder wilden raken, dan hadden ze moeten aanvallen op een dag dat Wall Street open was. Nu krijgen vooral Bitcoin en Ethereum ervan langs, met in hun kielzog alle altcoins.
Voor wie de cryptomarkt in een oogopslag wil volgen is de top 100 grootste stijgers en dalers altijd handig. Daarin valt onderscheid te maken tussen de ‘hitlijst’ binnen de top 100 grootste cryptos gemeten naar marktwaarde; of voor de echte waaghalzen het overzicht van alle munten. Het is niet ongebruikelijk om daarin, zoals vandaag, een stijger te zien van 32951% (dit is geen tikfout) zoals Polis of een daling van 98% zoals NTD doormaakt.
Alleen hebben dat soort muntjes niets te maken met investeren of innovatie, dus verwacht hier geen aandacht voor de nieuwste memecoins of andere gekkigheid. Dat zijn de cryptovarianten van roulette of gokmachines, alleen met nog slechtere kansen. Blockchaintechnologie biedt bijzondere mogelijkheden, vooral wanneer gecombineerd met een decentrale structuur zoals Bitcoin, helaas blijven die aspecten meestal onderbelicht door alle ongein in crypto.
Nieuw: Crypto Spotlight 9
De beste cryptos in de laatste maand verslaan techaandelen, maar let op de enorme koersverschillen in de beste negen cryptos!
Origineel idee: een podcast
Er zijn schijnbaar tussen de drie en vijf miljoen podcasts in de wereld, dus hoog tijd om er eentje aan toe te voegen. Geen angst voor het herkauwen van mijn gewauwel in audiovorm: ik doe dit niet alleen. Ik ga de podcast samen maken met een succesvolle ondernemer die zijn sporen ruimschoots heeft verdiend in online media en e-commerce.
Het aardige is dat hij zijn startup begon terwijl hij nog studeerde, maar na de verkoop van zijn bedrijf juist besloot om eerst bij een scale up (zo noemen alleen Nederlanders grotere startups) en later in de corporate wereld te gaan werken om zijn ervaring te verbreden. Deze unieke combinatie biedt een bijzonder perspectief op de technologie van vandaag en morgen.
Mijn mede-presentator is ook nog eens expert op het gebied van cryptovaluta en auteur van een toonaangevend werk over dit onderwerp. Zijn expertise stelt hem in staat om analyses te maken en voorspellingen te doen, waaraan we hem ook gaan houden.
We willen wekelijks een poging wagen om het technieuws te analyseren en iets verder te kijken dan de waan van de dag. Verwacht geen beschouwingen over het aantal megapixels op de nieuwe iPhone of de kloksnelheid van een Nvidia GPU. Wat wij willen bespreken is: hoe reageren Microsoft en Google als Amazon zijn AWS nog aantrekkelijker maakt voor AI-startups? En wat betekent dat voor je als je werkt bij een startup, of juist bij een grote corporate, die al deze technologie op zich af ziet komen?
Weescht gewaarschuwd
Het feit dat we een nieuwsbrief en een podcast maken over technologie en innovatie, toont al aan dat we de pretentie hebben om er iets zinvols over te kunnen verkondigen. Maar het is leuker om die pretentie meetbaar te maken.
Daarom gaan we ieder een beleggingsportefeuille aanleggen, die zal bestaan uit een mix van techaandelen en cryptomunten. (Hoewel één van ons zo laf is, of verstandig, om er ook een indexfonds in op te nemen.) In elk geval gaan we wekelijks de score bijhouden.
We gaan proberen samen slimmer te worden. Heel graag krijgen we van lezers en luisteraars suggesties, opmerkingen en vragen om op te reageren. Maar wat we in elk geval niet gaan doen is tips of adviezen geven. Onthoud dit motto: ‘lees de nieuwsbrief en beluister de podcast, maar luister nooit naar ons.’
De pijlsnelle reactie van de markten op de ontwikkelingen in het Midden-Oosten dit weekend onderstreept wel dat we ook een soort alert-functie moeten aanbieden. Denk aan een bericht als één van ons zijn beleggingsportefeuille aanpast omdat hij een koerswijziging van meer dan tien procent verwacht. Maar nogmaals; dat is dan geen beleggingsadvies.
Heb je tips, adviezen of waarschuwingen? Ik hoor het graag via mail of in een reactie op LinkedIn, waar deze nieuwsbrief in het Engels verschijnt.
Ik eisch wel make up voor elke podcast, zoals hier in Singapore tijdens de ATX Summit 2023.
AI-onderzoeker dr. Andrew Ng wordt lid van de RvC van Amazon en vervangt daar ex-MTV CEO Judy McGrath. Het onderstreept dat de AI-oorlog vooral een slag om toptalent is geworden, nadat Microsoft onlangs voormalig Google DeepMind oprichter Mustafa Suleyman binnenhaalde. Daarmee is Google gelijk de verliezer van de week, want het is opvallend dat beide ex-Googlers nu bij AI-concurrenten Amazon en Microsoft zitten.
Daarnaast toont het aan dat Amazon weinig waarde hecht aan iemand met een media en marketing-cv zoals McGrath, maar liever een technisch toptalent binnenhaalt. De nerds winnen de oorlog van de hippe mediamensjes.
Ng was eerder mede-oprichter van het Google Brain project en oppertechneut bij de Chinese internetgigant Baidu. Zijn nieuwsbrief The Batch is een aanrader en ook zijn presentaties bij TED en Stanford zijn boeiend voor iedereen met interesse in de mogelijke invloed van AI op de samenleving.
Ng heeft de gave om complexe onderwerpen zoals AI op een heldere en zelfs aanstekelijke wijze uit te leggen. Bij zijn presentatie vorig jaar in Singapore heb ik foto’s gemaakt van bijna elke slide, hoe lelijk die ook waren en in veel te klein lettertype, omdat Ng op een heldere manier veel informatie weet te visualiseren.
‘Voor $699 en $24 per maand belooft deze draagbare computer je te bevrijden van je smartphone. Er is alleen één probleem: hij werkt gewoon niet.’
The Verge schreef een oprechte, maar vernietigende recensie over de de AI-speld waarover ik in november schreef:
‘De hele presentatievideo is interessant om te bekijken, maar misschien niet om de redenen die de oprichters hopen. Allereerst snap ik niet waarom je een apparaat van $699 zou kopen dat weinig meer kan dan een smartphone, die iedereen altijd al bij zich heeft en niet gaat vervangen met een AI-speld. Om mee te livestreamen dan, vanaf je borstkas? Dat is vooral leuk voor zelf kickende mountain bikers en Hamas-leden.’
En nu blijkt dat ding het niet eens te doen, voor zevenhonderd dollar plus maandabonnement. Ik geloof ook nog steeds niet in de slimme bril, zoals die van Meta. Ik heb al een bril en zou er het liefst van af zijn! Maak liever mijn horloge slimmer, als mogelijke vervanger van de smartphone.
Ken Kantzer is CTO van startup Truss en deelde interessante ervaringen van het op grote schaal werken met ChatGPT. Eén conclusie sprong eruit, bij het testen van allerlei soorten prompts: ‘Nou, het is gek dat de kwaliteit en generalisatie van GPT kunnen verbeteren als je vager bent.’ Vaag is goed in AI.
“Mensen zijn er allemaal voor bedoeld om met elkaar te kunnen opschieten. Online media met alleen tekst hebben ons de waanidee gegeven dat mensen niet met elkaar kunnen opschieten, maar eigenlijk kan iedereen wel met elkaar overweg.”
Aldus Naval Ravikant, oprichter van Angellist, die Airchat begon samen met Tinder’s Brian Norgard.
Ik heb het nog niet kunnen uitproberen, maar hoor graag reacties van mensen die wel al zitten te Airchatten. Ik ben geen fan van de naam, maar alles beter dan Air X of X Air.
In 1991 wilde ik als student tijdens mijn stage een sportweekblad beginnen genaamd Sportweek. Er was slechts één uitgever matig geinteresseerd: Maarten van den Biggelaar, eerder oprichter van discotheek Dansen bij Jansen en het zakenblad Quote. Na een rondgang van maanden langs mediaplanners en reclamebureaus was duidelijk: er was nul belangstelling.
Gedesillusioneerd vertrok ik voor een uitwisseling naar San Francisco, waar ik voor het eerst in aanraking kwam met internet. Vergeet Philips, IBM, TNO: terug in Nederland was Van den Biggelaar de enige die inzag dat internet een massamedium zou worden en hij werd onze eerste investeerder in Planet Internet.
Hoge snelheidstreinen zijn een uitstekend alternatief voor korte vliegreizen; sneller, goedkoper en duurzamer. Ik zou niet tegen hem wedden en denk dat Van den Biggelaar met dit treinenplan op het goede spoor zit – excuus, ik kon het niet laten. Oh, en Sportweek, daarmee begonnen een aantal journalisten een paar jaar later, blijkbaar zonder eerst de reclamewereld te hebben gevraagd naar interesse. Het ging snel ter ziele.
Conan O’Brien kwam naar Hot Ones met zijn eigen arts, of was het zijn dealer?
Binnen twee dagen is deze video al bijna vijf miljoen keer bekeken: komiek Conan O’Brien was te gast in de populaire YouTube serie Hot Ones, waarin gastheer Sean Evans en een gast kippenvleugels eten met steeds hetere saus.
De truc ligt in de combinatie van de verbluffend goede voorbereiding van Evans, met de totale ontzetting van zijn gasten die hun PR-praat lastig kunnen volhouden onder de zweet- en pijnaanvallen. Het is een soort gespiegelde versie van waterboarden.
Tenminste, tot O’Brien vrijdag te gast was en zelfs besloot uit de heetste sausflessen te drinken. Gevraagd naar zijn bekendheid met gekruid eten, antwoorde O’Brien vooraf:
“Ik ben opgegroeid in een Iers-katholiek gezin in Boston. Ik heb nog nooit kruiden gezien totdat ik ongeveer 52 jaar oud was.”
Niet wat wordt bedoeld met de Eisenhower Matrix, maar ik vind hem leuk.
Het is verleidelijk om meegesleurd te worden in nieuws over gadgets, trucs en foefjes die de technologiesector dagelijks over ons uitstort. Daarom richten we onze blik dit keer voorbij de waan van de dag, op zoek naar inzichten die ons leven kunnen verbeteren. Met minder links, maar wel verwijzingen naar langere artikelen, video’s en podcasts: kortom, minder naar meer. Te beginnen met het belangrijkste probleem: hoe besteden we meer tijd aan de belangrijke zaken en spenderen we minder tijd aan onzin?
Op een typische werkdag kan het voelen alsof alles onmiddellijk gedaan moet worden. De Eisenhower-matrix helpt de stortvloed aan taken te categoriseren door deze te organiseren op basis van belangrijkheid en urgentie. President Eisenhower schijnt het nooit letterlijk zo gezegd te hebben, maar deze naar hem genoemde denkwijze leidt tot een zeer effectieve productiviteitsverhoging. Een heuse productivity hack, in turbotaal.
Lachen en leren over tech
De mainstream media, zelfs de comedy shows, hebben technologie ontdekt als onderwerp waarover veel valt te berichten en, niet onbelangrijk in het tijdperk waarin Google en Meta wereldwijd honderden miljarden reclamegeld opslokken die voorheen voor mediabedrijven was; het klikt als een malle. The Daily Show (Comedy Central) en Last Week Tonight (HBO) besteedden deze week uitgebreid zendtijd aan de invloed van technologie op ons leven. Met relevante waarschuwingen en tips.
Jon Stewart is terug op maandagavond bij de Daily Show en fileerde de AI-revolutie. Niet zozeer de technologie, als wel de vervelende gewoonte van de tech-leiders om iedereen een betere toekomst beloven, terwijl ze tegelijkertijd technologie bouwen die op een ondoorzichtige wijze een grote rol in ons leven speelt.
Kijkend naar het item vraag je je af of de heren aan de top van de techbedrijven de buurman-test zouden doorstaan: zou je ervan opknappen als deze knakker naast je komt wonen?
John Oliver omschrijft maaltijdbezorg-diensten als ‘de milennial lifestyle subsidie’. Hij concludeert terecht dat veel restaurants en bezorgers lijden onder de bezorgdiensten, die desondanks nauwelijks winst maken. Wie wint er dan wel? De consument, maar er kleven rauwe randjes aan die overwinning. Iets om over na te denken als de volgende verregende bezorger voor de deur staat. Oliver roept op standaard een vijf sterren beoordeling te geven, inclusief een mooie fooi.
Elad Gil is misschien geen bekende naam in voetbalkantines en op verjaardagen, maar hij investeerde in en gaf adviezen aan ruim veertig unicorns, bedrijven met een marktwaarde van meer dan een miljard dollar, waaronder Airbnb, Coinbase, Pinterest en Stripe. Gil geeft in deze video inzicht in zijn manier van analyseren waarvan we allemaal iets kunnen leren.
Schrijven is beter dan praten
Stewart, Oliver en Gil beschikken duidelijk over de gave om hun mening over complexe onderwerpen simpel en helder over te brengen naar het publiek. De makers van Basecamp-software deelden in een blogpost hoe ze ‘iedereen in het bedrijf op de hoogte houden, zonder zich met iedereen te bemoeien.’
Het is een lang stuk, maar de moeite waard om te lezen, vooral als je samenwerkt met mensen op verschillende locaties. Dingen die ik meeneem: schrijven gaat boven praten en asynchrone communicatie (niet live) is effectiever dan live.
Wie de adviezen opvolgt en meer schrijft tijdens werk dan praat, heeft veel aan deze strakke tips om jezelf te redigeren. Iedereen heeft wel een collega, vooral een manager, die deze tips zou moeten volgen.
GaryVee verdient alle aandacht
Deze nieuwsbrief verschijnt ook in het Engels op LinkedIn en de begaafde spraakwaterval Gary Vaynerchuk legt in zijn podcast uit waarom LinkedIn cruciaal is voor je organisatie in 2024. Vaynerchuk maakte met moeite de middelbare school af en werkte daarna in de slijterij van zijn vader, waar hij begon met het maken van video’s over wijn die hij plaatste op een toen nog onbekende site: YouTube.
Die ervaring vormde de basis voor een bliksemcarriere als marketing-guru, waarna Vaynerchuk zichzelf ontpopte als succesvolle investeerder (ondermeer Facebook, Twitter en Uber) en een soort lifecoach avant la lettre. De teksten van ‘GaryVee‘ lijken soms clichématig maar zijn juist doordenkers, op elk medium. Vooral in de VS is een kreet als ‘hoe je je geld verdient is belangrijker dan hoeveel je verdient’ een bijzondere gedachte, vooral als zoon van arme immigranten uit Belarus.
Leren van falen
Soms leer je meer van een flater dan van een succes, daarom is dit artikel over hoe Hertz blunderde met de overgang naar elektrische auto’s ronduit fascinerend. Klanten laadden auto’s nauwelijks op na gebruik, waardoor er te weinig beschikbaar waren en daarnaast bleken Tesla’s liefst vier keer zo vaak betrokken bij ongelukken als de traditionele auto’s op dinosaurusbloed.
Als alles mis gaat is dit het artikel om paraat te hebben. Handig in tijden met meer extreem weer en voor mij, woonachtig in een gebied in Azië met diverse mogelijke natuurrampen, zijn het nuttige adviezen om de go bag beter in te pakken met praktische tech gadgets.
Spotlight 9: garantie tot de hoek!
Tot mijn niet geringe schrik meldde een lezer gisteren dat ze teleurgesteld was “in mijn tip om het aandeel Snowflake te kopen, want dat was flink gedaald.” Daarom wil ik opnieuw benadrukken dat ik geen beleggingsadviezen geef.
Wat is het geval? Lezeres in kwestie bleek mijn gehele AI Spotlight 9 te hebben aangeschaft. Toen ik die compleet arbitraire AI-index verzon, schreef ik het volgende:
“Deze bedrijven zijn ofwel een motor van de AI-ontwikkelingen zoals Nvidia en Super Micro, ofwel een grote ‘profiteur’ van AI-technologie, denk bijvoorbeeld aan Palantir en Snowflake. AMD, Broadcom, Crowdstrike, Gigabyte, Microsoft, Nvidia, Palantir, Snowflake en Super Micro stegen dit jaar gemiddeld al 48%!
Let op: ik geef geen beleggingsadvies, ik probeer alleen de ontwikkelingen te volgen en als ik een heldere bui heb op zondagochtend, deze ook nog te duiden. Het betreft nadrukkelijk geen koopadviezen. Tot zover de dienstmededelingen.”
Overigens bleek de rest van deze aandelen het beter te hebben gedaan dan de Nasdaq Composite en de S&P 500, maar nogmaals: zie het als een wedstrijdanalyse van een voetbalwedstrijd. Als ik zou schrijven dat een bepaalde rechtsbuiten opvallend makkelijk scoort, is dat geen aansporing voor een club om die speler te kopen. Beleg alsjeblieft alleen met geld dat je niet nodig hebt om van te leven en besef dat je op beleggingen kunt verliezen. En luister nooit naar mij.
Opvallend: Ethereum was een betere belegging dan Nvidia
Dagelijks word ik bestookt met vragen over crypto en techaandelen, of Solana beter is dan Ethereum en welke memecoins ik zelf houd. Juist omdat mensen de neiging hebben het je kwalijk te nemen als iets daalt, en zichzelf te feliciteren bij elke stijging, ga ik hier nooit op in.
Ik ben wel bezig om met een vriend een soort beleggingsrubriekje te maken waarin mensen onze beleggingsportefeuilles kunnen volgen, maar dat zullen we dan net als deze nieuwsbrief ook doen ‘ter leering ende vermaeck’ en niet als beleggingsadvies. (Ik ben overigens benieuwd hoe Weglot, de vertaalmodule die ik gebruik, de laatste zin gaat vertalen.)
Dat gezegd hebbende, wil opa Frackers vooral de jonge lezertjes zoals mijn slimme neefjes wijzen op de prestaties van de grootste crypto’s versus de grootste techaandelen ter wereld gedurende de laatste vijf jaar.
Zelfs het aandeel Nvidia, de absolute kneiter onder de techbedrijven, heeft minder goed gepresteerd dan Ethereum. Ik ken niemand die in 2019 voorspelde dat Ethereum en Nvidia dit lijstje zouden domineren, dus wat valt hier voor les uit te trekken? In elk geval niet dat ETH en NVDA de komende jaren dezelfde stijging zullen doormaken.
De fout die veel wordt gemaakt, is dat wordt geprobeerd de toekomst te voorspellen op basis van het verleden. Ik heb in de jaren tachtig als watersportverslaggever (water zowel in vloeibare als bevroren vorm) altijd de opmerking gekregen: ‘wie doet er nou aan snowboarden? Niemand kent dat, mensen houden van skiën.’
In de jaren negentig begon ik als internetondernemer en hoorde ik vijf jaar lang: ‘wie heeft er nou een computer en wat mot je nou met dat internet? Je kan al faxen.’ Dezelfde riedel van mindere geesten moest ik aanhoren over mobiele telefoons (‘alleen drugsdealers gebruiken mobiele telefoons’) en de laatste tien jaar over crypto: ‘wat kun je nou kopen met crypto?’
Dus voor eens en voor altijd: de gemiddelde persoon hoeft niets met crypto te kopen. Net zoals de gemiddelde persoon op zaterdagmiddag bij de Lidl geen Nvidia Hopper GPU in zijn mandje gooit.
Maar wie bestand is tegen de waan van de dag en een iets langere beleggingshorizon heeft dan de volgende zomervakantie, schrikt niet van een dalinkje meer of minder zoals afgelopen week.
Ik ben ervan overtuigd dat op lange termijn, en dan bedoel ik jaren en geen weken of maanden, zowel Bitcoin, Ethereum als Solana lucratieve beleggingen zijn. Net zoals ik verwacht dat Microsoft, Apple en Nvidia solide beleggingen blijven. De vraag is vooral welke andere crypto’s en techbedrijven de volgende vijf jaar zullen doorbreken. Daarvoor raad ik aan om voor je investeert met je portemonnee, eerst te investeren in veel lezen en luisteren. En niet je beleggingen te baseren op gevraagd of ongevraagd advies van anderen.
‘Vaak moet er iets gebeuren, voordat er iets gebeurt.’ Het is één van mijn favoriete citaten van Johan Cruijff. Ik moest eraan denken toen afgelopen week beursanalisten, een beroepsgroep met hetzelfde maatschappelijk nut als handlezers en koffiedikkijkers, met de voorspelling kwamen dat Nvidia nog dit jaar Apple en Microsoft kan inhalen als het meest waardevolle bedrijf ter wereld. Zonder analyse waarom en hoe dit kan, is het scorebordjournalistiek van de ergste soort. De enorme koersstijging van Bitcoin naar het hoogste niveau ooit, wordt uiteraard liefst verzwegen door de meeste beursanalisten. Terwijl die koers alleen is gebaseerd op vraag en aanbod, zonder onderliggende producten zoals Nvidia. Lijkt een stuk makkelijker te analyseren. Toch zwijgen de meeste analisten. Toeval? Nee, want toeval is logisch, zei Cruijff al.
In een halfbakken poging tot zelfanalyse heb ik opgezocht wat ik zelf heb geschreven over Apple, Microsoft en Nvidia sinds ik een jaar geleden begon met deze nieuwsbrief. Samen met OpenAI, maker van het revolutionaire ChatGPT, zijn het de enige bedrijven die ik meer dan dertig keer heb besproken.
Nvidia is meer dan hardware
Het is terugkijkend duidelijk dat ik zelf moeite had te begrijpen waaruit de voorsprong bestond die Nvidia heeft opgebouwd; want de kloof met de concurrentie wordt veroorzaakt door veel meer dan alleen de productie van hele snelle processoren, de Graphics Processing Unit (GPU’s) die het motorblok vormen van de AI-software.
Deze nieuwsbrief is te kort en ik mis de technische expertise om diep in gaan op de ‘software-schil’ die Nvidia bijna stiekem heeft opgetrokken rond zijn hardware, waardoor het complexer is dan het lijkt voor klanten om met apparatuur van andere leveranciers dezelfde resultaten te behalen. Maar het is handig om in het achterhoofd te houden als er weer een analist zwetst dat Google, Microsoft en Amazon binnen enkele jaren vergelijkbare prestaties zullen leveren als Nvidia.
Want naast het ontwerpen en het leveren van prestaties in een laboratium, moeten dit type AI-applicaties worden getest in de echte wereld voor allerlei verschillende soorten toepassingen, waarna optimalisatie volgt (ik vind het zelf ook geen Mulisch-achtig betoog, maar blijf bij me) en tenslotte moet een chipfabrikant de GPU’s nog weten te produceren in volume en na verkoop weten te ondersteunen. Dat produceren, verkopen en ondersteunen is misschien wel moeilijker dan het ontwerpen. Ik ben in principe ook een hele goede zanger, maar in de praktijk rent mijn hond weg na drie noten te hebben gehoord.
Elke dag vergroot Nvidia de kennisvoorsprong, omdat het al jaren met al die AI-klanten aan de slag is. Terwijl Google, Microsoft en Amazon nog aan de gebruikerskant zitten. Het is alsof je als klant bij de bakker besluit op een dag zelf een bakkerij te beginnen. Dan zijn het ondernemingsplan en de recepten ook niet de onderdelen die het verschil maken: de crux zit in het maken en verkopen, dat geldt bij het bakken van croissantjes en van computerchips.
De koersontwikkeling van Nvidia, Apple en Microsoft in de laatste 365 dagen.
Conclusie: Nvidia maakt goede kans om binnen een jaar nog een biljoen aan marktwaarde toe te voegen en Apple en Microsoft te onttronen als meest waardevolle bedrijf ter wereld. Een positie die het dan een tijd zal kunnen behouden. Zodra Nvidia qua bedrijfswaarde Apple en Microsoft is voorbij gestoken, zal het grote publiek (en dus de meeste media en politici) pas beginnen te begrijpen dat er een maatschappelijke doorbraak heeft plaatsgevonden.
Ik beweer niet, zoals weleens wordt geopperd, dat AI een met de uitvinding van de stoommachine vergelijkbare doorbraak is. Dat was wel het geval bij de uitvinding van de personal computer in combinatie met internet, waardoor een groot deel van de wereld overging van de industriële naar de digitale samenleving. De kans is aanzienlijk dat massale adoptie van AI-toepassingen dezelfde impact zal hebben op de samenleving, als ooit de introductie van de lopende band. Ofwel, een hogere arbeidsproductiviteit die wordt gekoppeld aan minder procesmatige arbeidsplaatsen, minder arbeidsuren en kortere werkweken voor de meeste deskjockeys. De vraag is of het gemiddelde salaris op peil blijft, of dat wordt gekozen voor hogere bedrijfswinsten.
AI in het bejaardenhuis
De toepassingen van AI reiken veel verder dan in eerste instantie werd gedacht. Uiteraard zullen veel administratieve functies, feitelijk alle procesmatige functies waarbij een inschatting wordt gemaakt op basis van bestaande data, worden vervangen door AI. Die stoffige assurantieverkoper die ‘s avonds na het eten langskomt in zijn slechtzittende pak met twijfelachtige stropdas, kan slechter interpreteren wat de vereisten van de klant zijn dan een AI-toepassing waarin alle huidige polissen en alle claims van de laatste vijftig jaar zijn opgeslagen.
Het doet terugdenken aan de doorbraak van het world wide web in 1993 na de lancering van de Mosaic-browser en de periode vijftien jaar geleden, nadat de eerste iPhones en Android-telefoons werden geïntroduceerd. De laatste twee innovaties, smartphones en internet, vormen de drager voor de huidige technologische revolutie, want zo moeten we AI inmiddels wel noemen. Zoals er toen voor alles een mobiele app werd ontwikkeld, wordt nu getracht overal AI in te verwerken.
Daar zit oma dan, in een tehuis met een AI-pop op schoot.
Op MWC in Barcelona werden een paar wonderlijke innovaties gepresenteerd, waarbij de door AI-aangedreven poppen voor bejaarden op veel bezoekers een onuitwisbare indruk maakten. Wie $3.500 voor een Apple Vision Pro niet duur vindt, koopt voor oma toch vast een Hyodol van $1.800? Lijkt absurd, maar de AI-bot in de gedaante van een zesjarig kind blijkt effectiever bij het herinneren dat oma een pilletje moet nemen, moet blijven bewegen en het fornuis moet uitzetten.
Vernieuwen is voor iedereen lastig
De meeste innovaties op AI-gebied zullen mislukken, zoals van alle innovaties het merendeel mislukt. Apple is gelukkig gestopt met het ontwikkelen van een eigen auto en schrijft de geïnvesteerde $10 miljard af als een afronding na de komma. De wereld had absoluut geen behoefte aan een nieuwe autofabrikant. Het wordt interessant om te zien of Apple erin slaagt AI op een nuttige manier te verwerken in de grootste geldmaker van het bedrijf: de iPhone.
Er wordt veel gedaan alsof Google op AI-gebied de kok heeft horen fluiten omdat ie niet weet waar de lepel hangt, maar dat is onzin. Inhoudelijk heeft Google grote stappen gezet en Google Gemini was een reuzenstap. Alleen de bedrijfscultuur van Google blijkt weerbarstig en niet functioneel bij het ontwikkelen van baanbrekende innovaties, zoals ik de laatste twee weken al beschreef.
Jurist David Kiferbaum vertrok en schreef een pijnlijk verslag over hoe het is om te werken in een omgeving waarin politieke correctheid wordt verkozen boven feitelijke correctheid. Aanrader om te lezen: How Google blew up. (Overigens blijkt uit Kiferbaum’s LinkedIn dat hij ook een tijdje bij Morrison & Foerster heeft gewerkt, het advocatenkantoor met de meest toepasselijke URL ooit: mofo.com)
Bitcoin en Ethereum steken erboven uit; Ethereum is ook op weg naar een record
Vervolgens was de meest gestelde vraag op Whatsapp, tijdens verjaardagen en in voetbalkantines: is het te laat om nog in crypto te stappen?
Ik denk niet dat het te laat is om in te stappen en dat we juist aan het begin staan van massale adoptie. Opnieuw herhaal ik het advies uit 2017, dat is een paar hype-cycles geleden, van de legendarische investeerder Fred Wilson (Twitter, Tumblr, Zynga, Etsy, Coinbase enz), dat hij gaf op basis van het profiel van de belegger:
jonge, agressieve risiconemer – 10% van het nettovermogen in crypto
ervaren belegger op zoek naar een hoog presterende portefeuille – 5% van het nettovermogen in crypto
gemiddelde belegger, enigszins conservatief, maar met enige risicobereidheid – 3% van het nettovermogen in crypto
gepensioneerde die de waarde van de portefeuille wil behouden en inkomen wil genereren – 0% van het nettovermogen in crypto
Een gedetailleerde, zorgvuldige en tegelijkertijd verwarrende typologie. Sommige bejaarden kunnen immers ontzettend goed een forse deuk oplopen, omdat hun huis al tot en met de geraniums is afbetaald. Terwijl veel jonge, agressieve risiconemers hun studieboeken moeten verkopen en Uber-chauffeur of Only Fans-er moeten worden als ze hun memecoins zien verdampen.
Want ik ken geen jonge agressieve knakkers die hun cryptogokjes tot 10% van hun netto vermogen weten te beperken, zoals Wilson adviseert. Om me heen zie ik jongeren eerder 90% van hun geld in crypto steken, maar dat kan een genetische afwijking in mijn familie zijn. Er is meer onderzoek nodig naar de investeringsbeslissingen van vrouwen; zijn er nog steeds minder vrouwen dan mannen in crypto, of zijn vrouwen er slimmer, want stiller over?
Hoeveel en in welke crypto?
Wanneer mensen mij vragen hoeveel ze in crypto moeten investeren, en dat is sinds begin dit jaar weer dagelijks, antwoord ik altijd met een tegenvraag: kun je ertegen als je alles wat je in crypto steekt, in rook ziet opgaan? Verdampen tot niets? En minstens even zo belangrijk: krijg je ruzie met je partner als je alles kwijtraakt?
De paar gekken doorzetters die dan nog over zijn, stellen altijd dezelfde vervolgvraag: ‘welke crypto moet ik kopen?’ Ook op die vraag was Fred Wilson zo vriendelijk antwoord te geven:
“Een gevarieerde set van crypto-assets zou bestaan uit Bitcoin, Ethereum, de andere grote laag-een-blockchains (Solana, Flow, Avalanche, Polkadot, Algorand, enz.), de grote DeFi-protocollen (Uniswap, Aave, Compound, enz.), opslagprotocollen (Filecoin, Arweave, enz.), telecommunicatieprotocollen (zoals Helium), sommige laag-twee-protocollen (zoals Stacks, Polygon, enz.), sommige gaming-assets (zoals Axie, Decentraland, enz.) en misschien wat NFT’s.”
Volg ik zelf het advies van Wilson? Nee.
Het verschil in waarde
Ik ben er al jaren van overtuigd dat er “iets enorms” uit de blockchain-innovaties zal komen. Decentralisatie en transparantie brengen een intrinsieke nieuwe waarde met zich mee die niet op andere manieren kan worden gerealiseerd. Helaas duurt het langer dan ik had gehoopt tot er een breed toegankelijke toepassing op basis van blockchain-technologie beschikbaar komt, die relevant is voor een groot publiek. Noem het de ChatGPT van blockchain, daarop is het wachten. Een dergelijke toepassing zou van grote maatschappelijke waarde zijn.
Ik geloof sterk in de cryptomarkt, maar ik heb niet (meer) het lef om te denken dat ik de winnaars kan kiezen. Dit is moeilijk gebleken bij elke ontwrichtende vooruitgang in de technologie. De uitdaging is om vroegtijdig mogelijke winnaars te identificeren. Daaruit volgt een financiële waarde van een innovatie; ontzettend fascinerend, maar voor mij persoonlijk minder interessant. Voor je het weet zit je uren te mijmeren over pieken, dalen en candles, zonder nog te weten over welke toepassing het eigenlijk gaat.
Uiteraard wil elke belegger met zo laag mogelijk risico een zo hoog mogelijk rendement behalen, dus misschien moet ik zelf maar toch een beleggingsportfolio aanmaken die wekelijks is te volgen. Ik hoor graag via mail, LinkedIn of X of je een dergelijke portefeuille interessant zou vinden. Sowieso zijn alle tips, opmerkingen en reacties zeer welkom.
Geen groot nieuws en toch stegen Bitcoin en Ethereum fors deze week.
De metaverse, het buzzword dat snel opkwam in het interbellum na NFTs en voor AI, wordt nog steeds gebouwd, alleen horen we er weinig over. Eén bedrijf lijkt steeds beter gepositioneerd om de nabije toekomst te domineren: Disney, dat aankondigde $1.5 miljard te investeren in Epic, de maker van de populaire game Fortnite.
Het plan is om de populaire karakters uit werelden van Disney, Pixar, Marvel, Star Wars, Avatar en andere Disney-domeinen te introduceren in het online universum van Fortnite. Het aandeel Disney steeg ruim 10% in de week van deze aankondiging.
Een andere grote introductie die werd ondergesneeuwd door het nieuws over Altman en zijn keten chip-fabrieken, was de lancering van Google Gemini, het voormalige Bard. De reacties zijn gemengd, maar het is van groot belang dat er kwalitatieve concurrentie komt voor ChatGPT en Gemini lijkt de voornaamste tegenstrever te worden. Niemand zit te wachten op weer een markt met slechts één dominante partij, zoals bij zoekmachines.
Temidden van alle AI-hype blijven de chipmakers het goed doen. Nvidia steeg bijna 6% maar vooral degenen die na mijn nieuwsbrief van vorige week in Super Micro zijn gestapt, hadden een fijne week: SMCI steeg liefst 25% en heeft nog steeds een koers-winstverhouding die de helft bedraagt van die van Nvidia.
Je kunt van alles zeggen over Bitcoin, maar niet dat het een slechte belegging is gebleken.
Temidden van alle AI-hype blijven de chipmakers het goed doen. Nvidia steeg bijna 6% maar vooral degenen die na mijn nieuwsbrief van vorige week in Super Micro zijn gestapt, hadden een fijne week: SMCI steeg liefst 25% en heeft nog steeds een koers-winstverhouding die de helft bedraagt van die van Nvidia.
Ver weg van alle aandacht voor AI en superchips kruipt Bitcoin bijna stiekem naar de $50.000. En dan te bedenken dat Bitcoin slechts zeven jaar geleden, op 10 februari 2017, voor het eerst de grens van duizend dollar slechtte.
Januari was fantastisch voor techbedrijven en de S&P 500, maar niet voor Tesla
Het is verwarrend, maar in januari werden duizenden mensen ontslagen bij techbedrijven die tegelijkertijd andere mensen aannamen. Bij Google en Microsoft gingen er ‘netto’ duizenden mensen uit en als gevolg daarvan (of desondanks?) stegen beide bedrijven naar recordhoogte. Is misschien logisch, maar voelt raar.
Tesla buiten beschouwing latend, waar de groei stagneert, worden vrijwel alle grote beursgenoteerde bedrijven beloont voor het optimisme over de groei van de wereldeconomie. In het Midden-Oosten vindt een Gaza een humanitaire tragedie plaats, maar die lijkt zich af te spelen in een parallel universum buiten de economische realiteit. Als Houthis -wie kende deze club een maand geleden- een paar boten aanvallen heeft dat een grotere impact op de beurs, dan groot menselijk lijden. Opnieuw misschien logisch, maar het blijft schrijnend.
In tech zat de nieges er een beetje in, nadat de door de smartphone veroorzaakte groei afnam en het afwachten was welke nieuwe trend een nieuwe hype-cyclus startte. In AI is die nieuwe hype gevonden. De vraag is waarom de twee exponenten van blockchain, Bitcoin en Ethereum, in januari daalden als er zoveel optimisme heerst over de economie en de nieuwe technologische golf?
Het antwoord is simpel: blockchain ligt meestal iets voor op de ‘traditionele’ tech-economie en Bitcoin en Ethereum boekten in 2023 al enorme stijgingen. Vergeleken met een jaar geleden steeg Bitcoin 84% en Ethereum 45%. De goedkeuring van de eerste Bitcoin ETF’s werd daarmee een ouderwets ‘buy the rumour, sell the news’-scenario dat zelfs leidde tot angst voor een nieuwe, hevige koerscorrectie voor crypto.
Er zijn miljarden geinvesteerd in nieuwe toepassingen, waarvan er velen al dit jaar op de markt zullen komen. We gaan het vaak hebben over multimodal AI (grof gezegd AI die meer vormen kent en herkent dan alleen tekst) en in blockchain zijn de hypeprojecten veelal weggespoeld en worden serieuze toepassingen beschikbaar. Loopt Apple vast in problemen rond regelgeving en de Chinese markt en wordt NVIDIA één van de drie meest waardevolle bedrijven ter wereld? Alles wijst erop dat 2024 een fascinerend jaar wordt.
We zijn vlak voor kerstmis 2023 en dit zou het moment kunnen zijn voor een flitsend jaaroverzicht of een spannende vooruitblik op 2024. Maar er is iets waar we niet omheen kunnen en wat dringend onze aandacht verdient. Afgelopen week werd de VN-klimaatconferentie COP28 afgesloten met een zouteloze compromisverklaring. The Guardian maakte daarover deze evenwichtige samenvatting.
De positie van de VS als ‘s werelds grootste olie- en gasproducent blijft onaangetast. China zal de steenkoolproductie blijven uitbreiden en ook de industrie van India hoeft niet te vrezen. Saoedi-Arabië probeerde elke verwijzing naar fossiele brandstoffen te verwijderen, Rusland werkte achter de schermen om vooruitgang te dwarsbomen en zal dat volgend jaar weer proberen als de klimaattop in Azerbeidzjan wordt gehouden.
Zelfs als optimist kan ik door het ontbreken van specifieke doelstellingen voor CO2-reductie niet als een blij ei juichen over de bereikte overeenkomst om af te stappen van fossiele brandstoffen. Veel landen, met name grote CO2-uitstoters, zijn niet akkoord gegaan met concrete emissiereductiedoelstellingen. Dat maakt de overeenkomst even inhoudsloos als de beloftes van kinderen in de weken voor Sinterklaas, om volgend jaar braver te zijn.
Het is nu aan ons allen
In december 2015 was ik met collega Hans Tobé op COP21 in Parijs, waar de verwachting heerste dat er voor het eerst serieuze plannen zouden worden gesmeed om klimaatverandering tegen te gaan en, kort samengevat, de wereld te redden zoals we die kennen.
Met collega Hans Tobé op de drempel van COP21 in Parijs, december 2015
Hans en ik waren toen net met een groepje gelijkgestemden in de VS en Frankrijk begonnen met Blue City Solutions, dat als doel heeft om projecten te ondersteunen die CO2-reductie bevorderen. Om diverse redenen, waarvan de Covid-pandemie er één was, is dat moeizamer gegaan dan we hadden gehoopt.
Onze gedachte was destijds dat het belangrijk was dat overheid en bedrijfsleven gezamenlijk zouden optrekken. In de praktijk blijken politici wereldwijd door onwil of onkunde, of een ongelukkige combinatie daarvan, niet in staat om tot een coherent beleid te komen waarmee de opwarming van de aarde wordt tegengegaan.
Intussen zijn er veelbelovende technologische innovaties ontwikkeld, zoals CSS-technologie die CO2 uit de atmosfeer haalt en oplost in water maar ook doorbraken geweest in oceaanbemesting. Op het vlak van energie-efficiëntie worden grote doorbraken geboekt, waardoor ik ervan ben overtuigd geraakt dat deze planeet het snelst zal worden gered door innovaties vanuit de samenleving, waarbij overheden alleen faciliterend en niet richtinggevend optreden.
iXora, van de Veluwe
Iedereen die deze nieuwsbrief leest, ook via LinkedIn, Medium of Marketing Report, gebruikt moderne technologie in het dagelijks leven. Of het cloud-diensten zijn zoals Dropbox, Google Cloud of Microsoft OneDrive, AI-toepassingen zoals ChatGPT of streamingdiensten als Netflix; het moderne leven wordt mogelijk gemaakt door diensten die worden geleverd vanuit datacenters, een markt die op dit moment bijna 20% per jaar groeit!
Juist die snelgroeiende datacenters vreten stroom, vooral om de moderne, nieuwste generatie servers te koelen. Daarmee zijn wij samen een deel van het probleem. Volgens mij is de oplossing niet om onze smartphones in te ruilen voor oude Nokias, maar om juist een sprong voorwaarts te maken en datacenters op een betere manier te koelen.
Dat is wat iXora doet op basis van ‘immersion cooling’, koeling door middel van vloeistof in plaats van luchtkoeling, een gepatenteerde technologie waarmee datacenters ruim 30% kunnen besparen op hun energieverbruik en waarmee tevens restwarmte wordt gegenereerd die door bijvoorbeeld huizen en kantoren kan worden gebruikt. Kortom, de technologie van iXora leidt tot significante kostenbesparingen en structurele verlaging van CO2 uitstoot.
Kijk hier naar de korte introductievideo van iXora
Kort samengevat: allereerst gaat het bij datacenters om een wereldwijde miljardenmarkt die gedwongen is om het energieverbruik, en daarmee de CO2-uitstoot, zo snel mogelijk te beperken. Al is het alleen al vanwege de energiekosten!
Ten tweede is de unieke technologie die iXora toepast om servers in de wereldwijde standaard 19 inch behuizing te koelen goed gepatenteerd, wat een concurrentievoordeel betekent. En ten derde heb ik de oprichters leren kennen als kundig, energiek en betrouwbaar.
Die drie factoren samen zie je weinig in een Nederlandse startup. iXora biedt een belegging conform het planet-people-profit principe, waarbij technologische vooruitgang een duurzame wereld mogelijk maakt op winstgevende wijze. Die aanpak spreekt mij aan.
Waar ik ook veel van verwacht, is het deze week door iXora aangekondigde R&D-project om de koelingstechnologie van iXora toe te passen op de machines van NVIDIA, de onbetwiste marktleider op het gebied van servers voor AI-toepassingen. Als deelnemer in het NVIDIA Inception Program krijgt iXora toegang tot de NVIDIA engineers bij het geschikt maken van de iXora-technologie voor de CPU’s en GPU’s van NVIDIA.
En toegegeven, in het kader van volledige transparantie: ik denk als zuunige Nederlander ook dat de waardering van iXora, de prijs per aandeel, voor een bedrijf in zo’n wereldmarkt dat zijn producten al uitlevert aan betalende klanten, bescheiden is. Als iXora niet in Ede maar in Palo Alto zou zijn gevestigd, was het bedrijf minimaal het vijfvoudige waard. Zo simpel is het.
De kerstgedachte in 2023: investeer in duurzaamheid
Bij elke innovatie is het belangrijkst wat de klant ervan vindt. Juist daarom is de mening van Ludo Baauw, CEO van Intermax, zo belangrijk. Hij windt er als Rotterdammer geen doekjes om. Kijk hier naar zijn heldere presentatie over de eerste installatie van iXora bij Intermax, in het datacenter van NorthC.
Omdat jij als lezer van deze nieuwsbrief ook bovenmatig bent geïnteresseerd in innovaties die ons leven kunnen verbeteren, vraag ik je daarom of je iXora wil steunen. Dat is mijn oproep deze kerst.
Participeren kan al vanaf €5.000 en alle informatie is hier verkrijgbaar. Er zijn mensen die investeren op naam van hun kinderen, zodat eventuele winst ook bij de volgende generatie terecht komt. Een mooie gedachte, maar ik zou goed de afweging maken hoe snugger je kroost is want het gaat mogelijk om serieus zakgeld.
Let sowieso goed op, uiteraard: ondanks mijn enthousiasme wil ik benadrukken dat investeren in startups hoog risicovol is. Doe dit alleen met geld wat je kunt missen en ga er ook vanuit dat je het kwijt bent; alleen, als je er wel iets van gaat terugzien, is dat waarschijnlijk veel meer dan je erin hebt gestopt.
Spotlight 9: technologie had een topjaar in 2023
Over investeren en risico’s gesproken: het blijft opvallend om te zien dat ondanks de oorlog in Oekraïne, de ellende in Israel en de Gazastrook en de onzekerheid rond de Chinese economie, met de Amerikaanse presidentsverkiezingen in het vooruitzicht, de tech-aandelen fenomenale rendementen behaalden in 2023.
NVIDIA, Meta en Bitcoin waren de winnaars van 2023. Over de laatste vijf jaar bezien, was het anders.
Ik heb behalve naar 2023 ook teruggekeken naar de best presterende aandelen in de laatste vijf jaar. Dat leidt tot een ander beeld en andere conclusies. Wat in 2023 het meest in het oog springt, is niet dat NVIDIA met 242% stijging verreweg de beste belegging is geweest van de Spotlight 9, want dat was met de explosie van de AI-markt geen verrassing.
Maar ik ken niemand die had verwacht dat het aandeel Meta (Facebook, Instagram, Whatsapp) na het rampzalige 2022, dit jaar met 168% zou stijgen. De comeback van Bitcoin en Tesla was ook opvallend. Beleggen, zeker in technologie, blijft een rare combinatie van analytisch denken en geloof in toverkunst.
Daarom is het ook zinvol om de S&P 500 niet uit het oog te verliezen: in deze grafiek is het de kneus van de klas, maar in 2023 steeg deze index 23% en over de laatste vijf jaar bedroeg de stijging zelfs 93%. Voor de voorzichtige belegger nog altijd een vele malen beter rendement dan een spaarrekening.
Kijkend naar de laatste vijf jaar zijn Ethereum, NVIDIA en Tesla de beste drie beleggingen geweest met duizelingwekkende stijgingen:
Ethereum: 1841%
NVIDIA: 1409%
Tesla: 1089%
Ik had zeker Bitcoin op het podium verwacht, maar daaruit blijkt eens te meer dat ik me op beleggingsgebied beter kan richten op analyses dan op voorspellingen. Want ik kan nog steeds geen enkel zinnig antwoord geven op de meest gestelde vraag: ‘wat zijn in de komende vijf jaar de volgende Ethereum, NVIDIA en Tesla?’
Ik wil iedereen bedanken voor de belangstelling, de tips en de feedback en wens alle lezers en hun geliefden een hele fijne kerst, een prettige jaarwisseling en alle geluk, liefde en gezondheid in 2024. Tot volgend jaar!
