Elon Musk ontvouwde donderdag zijn visie op robottaxi’s en zelfrijdende auto’s. Beleggers reageerden vrijdag teleurgesteld en het aandeel Tesla daalde liefst negen procent. Wat je verder ook van hem mag denken; Musk’s lange termijnvisie op stedelijke mobiliteit wordt steeds relevanter. Door verstedelijking, dalend autobezit en thuiswerken komt een toekomst van gedeeld vervoer, liefst op afroep, steeds dichterbij.
Bron: Tesla video
| Singapore meedogenloos autoluw Afgelopen week was ik voor Tech Week in Singapore, één van ’s werelds meest futuristische steden, waar Electronic Road Pricing (rekening rijden) al jaren prima functioneert en alleen de vergunning om een auto te mogen kopen minimaal zeventigduizend Euro kost. Singapore begrijpt dat een stadsstaat van zes miljoen inwoners simpelweg geen plaats biedt voor veel autoverkeer en handelt daarnaar. Slechts 14% van de bevolking beschikt over een eigen auto. Door de diverse belastingen en accijnzen loopt de prijs van een kleine Toyota makkelijk op tot boven de twee ton. Oude auto’s zijn er niet, want de vergunning geldt slechts tien jaar. Het is de hel voor een autoliefhebber. Het openbaar vervoer in Singapore is daarentegen fantastisch: spotgoedkoop, brandschoon en uiterst veilig, met airconditioning in bus en metro, die in de spits elke drie (!) minuten rijdt. Door de begrijpelijke klaagzang van een Singaporese taxichauffeur, die per dag soms tot honderd dollar betaalt voor de huur van zijn taxi op een omzet van honderdvijftig dollar, was ik extra gefascineerd door het toekomstbeeld dat Musk donderdag schetste tijdens het Tesla-evenement “We, Robot” in de Warner Brothers studios in Los Angeles. The Verge maakte een zes minuten durende samenvatting. Cybercab en Roboofen Het hoogtepunt was de onthulling van de Tesla Cybercab, een volledig autonome robottaxi zonder stuur of pedalen, want er is geen chauffeur: iedereen is passagier. De Cybercab wordt gepositioneerd als een betaalbare oplossing onder de $25.000, maar dat die prijs gaat lukken gelooft zelfs de meest verstokte Tesla fanboy niet. |
Bron: Tesla video
Naast de Cybercab presenteerde Musk ook plannen voor autonome versies van de Tesla Model 3 en Model Y, met de hoop dat deze voertuigen in 2026 op de markt zullen komen. (Musk zei zelf ‘verwachting’, maar mijn oren vertalen dat direct uit het Elon Musks naar ‘hoop.’) Verrassend was de introductie van de Tesla Robovan (spreek uit, volgens Musk: Robooofen), een kleine bus in de vorm van een kloek strijkijzer, die plaats biedt aan twintig personen.
Auto’s 6% in gebruik
In het ideaalbeeld van Musk zouden kopers hun Tesla Cybercab of Robovan ‘verhuren’ aan de gemeenschap zodra ze er zelf geen gebruik van maken. Omdat mensen gemiddeld minder dan 6% per week gebruik maken van hun auto, zou de Heilige Koe de resterende 94% van de tijd zijn investering kunnen terugverdienen.
Dat klinkt nu misschien nog vreemd, maar wie herinnert zich nog dat taxichauffeurs in Europa vrolijk oreerden dat Europeanen nooit zelf taxi zouden gaan rijden in hun Prius en dat zelfs als dat zou gebeuren, wij verheven Europeanen nooit bij amateurs in de auto zouden stappen? De scepsis tegen een nieuwe vorm van vervoer zal heel snel verdwijnen op het moment dat de Cybercab snel komt voorrijden, de ritten veilig verlopen en de prijs vergelijkbaar of lager is dan die van een Uber.
Teleurstelling onder beleggers
Ondanks de ambitieuze presentatie van Musk waren beleggers niet enthousiast. Onder analisten overheerste teleurstelling over het gebrek aan concrete details over de planning, de verwachte kosten en potentiële omzet voor Tesla.
Deze terughoudendheid onder beleggers weerspiegelt een breder probleem waarmee bedrijven zoals Tesla worden geconfronteerd. Beleggers baseren hun verwachtingen vaak op kwartaalresultaten, terwijl Musk een lange termijnvisie heeft, mogelijk wel dertig jaar vooruit, om de wereld te veranderen met innovatieve technologieën. SpaceX is een ander voorbeeld van die aanpak.
Musk bestuurt Tesla als een startup
Wat veel beleggers echter niet lijken te willen begrijpen, is dat Musk zijn bedrijven runt als startups. Dit betekent dat hij zich richt op groei en waardemaximalisatie op lange termijn en vaak kiest voor tactische improvisatie op korte termijn.
Dit is normaal voor startups die nog geen volledige product-market fit hebben gevonden, met excuses voor de kretologie. Musk’s aanpak verschilt daarin fundamenteel van de traditionele benaderingen van beursgenoteerde bedrijven, waar voorspelbare kwartaalcijfers de koers van het bedrijf bepalen.
Voor veel beleggers is deze aanpak moeilijk te accepteren, vooral wanneer ze geconfronteerd worden met kortetermijnverliezen of vertragingen in productlanceringen. Musk’s lange termijnvisie – die is gericht op een wereld waarin gedeelde autonome voertuigen het stadsvervoer domineren – kan uiteindelijk een radicale transformatie van de mobiliteitssector teweegbrengen.
Beleggers in Tesla moeten niet zeuren, want iedereen weet inmiddels dat een aandeel kopen in een bedrijf van Elon Musk eerder lijkt op een rit in een achtbaan dan een ritje in een zacht zoemende Tesla.
2050: wereldwijde verstedelijking
Musk’s visie op robottaxi’s moet worden gezien binnen het bredere kader van verstedelijking, een trend die de komende decennia alleen maar zal toenemen. In 2050 zal naar schatting bijna 90% van de bevolking in de VS, ruim 80% in Europa en bijna tweederde van de bevolking in Azië in stedelijke gebieden wonen.
Deze urbanisatie wordt gedreven door de groei van megasteden, waar de vraag naar efficiënte, gedeelde mobiliteitsoplossingen zoals robottaxi’s en zelfrijdende voertuigen, snel zal toenemen. Het huidige model van privé-autobezit wordt steeds minder duurzaam en realistisch naarmate steden dichter bevolkt raken. Dit is waar Musk’s visie op robottaxi’s en gedeelde mobiliteit een belangrijke rol kan spelen.
Van parkeerplaats naar park
Door de introductie van autonome voertuigen kunnen steden niet alleen hun verkeersinfrastructuur ontlasten, maar ook nieuwe mogelijkheden creëren voor het efficiënter benutten van stedelijke ruimtes.
Een opmerkelijk aspect van Musk’s presentatie was zijn visie op het hergebruik van stedelijke ruimtes. Hij stelde voor dat parkeerterreinen in steden kunnen worden omgebouwd tot recreatiegebieden, omdat robottaxi’s geen langdurige parkeerplaatsen nodig hebben: ze rijden immers continu.
In plaats daarvan zouden deze voertuigen via apps opgeroepen kunnen worden, vergelijkbaar met de huidige diensten zoals Uber, Lyft en Grab, maar dan zonder menselijke bestuurders.
Autobezit in grote steden daalt
Het autobezit in grote steden blijft dalen, mede door de hoge kosten en het beschikbare openbaar vervoer. In steden zoals Amsterdam bezit slechts 22% van de huishoudens een auto, terwijl dit in Parijs op 27% ligt.
Zelfs in steden zoals New York en Londen, waar het autobezit hoger ligt (ongeveer 53% en 56%), worden privévoertuigen steeds minder noodzakelijk door de aanwezigheid van goed openbaar vervoer en alternatieve mobiliteitsopties zoals ride-sharing. In steden als Los Angeles, waar het autobezit nog steeds rond de 94% ligt, begint het bewustzijn van de nadelen van privé-autobezit echter ook door te dringen, vooral vanwege de files en de hoge kosten van parkeren.
In Amerikaanse steden ontbreekt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Singapore, Seoul en Tokio, goed openbaar vervoer en juist dan zou gedeeld autobezit, of vervoer op afroep zoals Musk voorstelt, nog sneller kunnen aanslaan.
Onverwachte impact van thuiswerken
Een ander belangrijk aspect dat bijdraagt aan de verandering in stedelijke mobiliteit is de opkomst van thuiswerken. Sinds de pandemie is thuiswerken toegenomen met een factor vijf en is het nu een vast onderdeel van het dagelijks leven voor miljoenen werknemers wereldwijd.
Dit heeft niet alleen geleid tot een afname van het woon-werkverkeer (en daarmee de verkeersdrukte), maar heeft ook invloed op de arbeidsmarkt, vooral voor groepen die voorheen moeite hadden om aan werk te komen, zoals vrouwen en mensen met een beperking.
Het aantal gehandicapte werknemers in de VS is sinds de pandemie met twee miljoen gestegen, grotendeels dankzij de mogelijkheid om op afstand te werken. Ook is het percentage werkende vrouwen in de VS sneller gestegen dan dat van mannen, wat deels wordt toegeschreven aan de grotere flexibiliteit die thuiswerken biedt bij het combineren van werk en zorgtaken. Deze cijfers leveren het bewijs dat vrouwen zowel werken als de opvoeding verzorgen, waardoor je je afvraagt wat mannen uitspoken.
Thuis werk soms horizontaal werk
Een verrassend gevolg van thuiswerken is overigens de mogelijke invloed op de geboortecijfers. In landen in Oost-Azië, waar lange werkdagen en intense druk bij opvoeding hebben geleid tot een afname van de geboortecijfers, lijkt thuiswerken ouders meer flexibiliteit te bieden bij het combineren van werk en opvoeding.
Dit zou kunnen leiden tot een lichte stijging van de geboortecijfers, waarbij voorlopige analyses suggereren dat koppels die minstens één dag per week thuiswerken mogelijk 0,3 tot 0,5 extra kinderen willen. In landen zoals Singapore, met een vergrijzende bevolking en lage geboortecijfers, wordt een hoger aantal kinderen per gezin door de overheid aangemoedigd.
Gedeelde mobiliteit is de toekomst
Gezien de toenemende verstedelijking, de opkomst van thuiswerken en de stijgende kosten van autobezit, wordt gedeelde mobiliteit steeds logischer. In steden waar autobezit afneemt en het gebruik van ruimte verandert, biedt een model van gedeelde auto’s of auto’s op afroep een duurzaam alternatief voor het traditionele autobezit.
Van de tien woorden die Elon Musk tegenwoordig uitspreekt, of op X over ons uitstort, moeten er elf met een fikse korrel zout worden genomen. Maar Musk’s visie op robottaxi’s sluit naadloos aan bij wereldwijde ontwikkelingen die door overheden alleen maar zullen worden aangemoedigd.
Uit het succes van Airbnb valt af te leiden dat genoeg mensen er weinig problemen mee hebben om hun bezit te verhuren tegen de juiste prijs. Er is geen reden om aan te nemen dat dit anders zal zijn bij auto’s – al dan niet zelfrijdend.
De kans is groot dat Musk met zijn zelfrijdende auto’s een rol speelt als voorloper, die vervolgens in de massamarkt wordt ingehaald door andere spelers. Net zoals nu gebeurt met Tesla, dat zich geconfronteerd ziet met concurrentie van Chinese producenten en de traditionele autofabrikanten. Waymo en Cruise zijn slechts de eersten. Misschien een reden tot zorg van Tesla-beleggers, maar voor ieder ander is dat goed nieuws.